İzrail parlamentı (Knesset) Fälästin totqınnarına ülem cäzası birügä röxsät itüçe proyekt belän xökümätkä mäxkämä raslawınnan tış çit il media oyışmaların daimi yabıp quyu wäqaläte birüçe ike bäxäsle qanun proyektın täq’dim itte.
İke çara da Binyamin Netan’yaxunıñ çiktän tış uñçı berlektäşläre tarafınnan yaqlandı; qanun proyektları Knessetta berençe uqılışnı ütte häm axırğı raslawdan êlek komissiyägä cibärelde.
Berençe proyektnı Milli iminlek ministrı Itamar Ben-Gvir citäkçelegendäge “Jewish Power” (Otzma Yehudit) partiyäse täq’dim itte. Ul näfrät yäki İzrailgä zıyan kiterü maqsatında İzrail watandaşların üterüdä ğayeplängän Fälästin totqınnarın üterügä röxsät biräçäk.
Proyekt berençe uqılışta 120 deputattan 39ınıñ yaqlawı, 16sınıñ qarşı tawış birüe belän qabul itelde.
Ministr näticäne X platformasında tarixi mizgel dip atadı häm partiyäseneñ birgän süzen ütäwen belderep, qarardan qanäğat’ buluın citkerde.
Keşe xoquqları oyışmaları bu täq’dimne kisken tänqıyt’läp çıqtı; alar proyektnıñ ayıruça fälästinlelärne maqsat itep aluın häm basıp alınğan töbäklärdä İzrailneñ diskriminaśiya sistemasın tağın da nığıtaçağın kisättelär.
Utırış barışında ğaräp deputat Ayman Odeh belän Ben-Gvir arasında kisken bäxäs çıqtı; bu Knessettağı kiyerenkelekneñ artuın kürsätte.
Ägär qanun qabul itelsä, İzraildä 1962 yılda naśist suğış cinayät’çese Adol’f Êyxmann ülem cäzasına tartılğannan soñ berençe tapqır ülem cäzası ğamälgä keräçäk.
Media çikläwläre
Şul uq könne xalıq ışanıçlıları xökümätkä “İzrail iminlegenä zıyan kiterä” dip sanalğan çit il mäğ’lümat oyışmaların waqıtlıça yabıp quyuğa röxsät itüçe güyä “Äl-Cäzirä qanunı” dip atalğan qanun proyektın täq’dim ittelär.
“Likud” deputatı Ariel Kallner tarafınnan täq’dim itelgän yaña tärtipkä salu mäxkämä kontrolen beteräçäk, xätta tınıç waqıtta da mäğ’lümat çaraların yabıp quyu mömkinlegen biräçäk. Proyekt berençe uqılışta 50 uñay, 41 qarşı tawış belän ütte.
Êlemtä ministrı Şlomo Karxi Knessetnı proyektnı tizräk qabul itärgä çaqırıp, waqıtlıça tärtipkä salunıñ waqıtı tögällänüen belderde.
Xoquq belgeçläre isä bu adım matbuğat iregen kimetäçäk häm konstituśion prinśiplarnı boza ala dip kisätte.
Original’ qanun 2024 yılnıñ aprelendä Netan’yaxu xökümäte Ğazzädäge genośid däräcäsendäge suğışqa bäyle tapşıruları arqasında “Äl-Cäzirä”neñ İzraildäge byurosın yabıp quyu turında boyırıq birgännän soñ ğamälgä kergän ide.
Tänqıyt’çelär fikerençä, ike qanun proyektı da fälästinlelärgä qarata xärbi höcümnär häm küpläp saq astına alular däwam itkändä İzrail citäkçelegendäge artqan avtoritar yünäleşne çağıldıra.
