Qıtay AQŞ täq’dim itkän "Altın gömbäz" raketa saqlanu sistemasınıñ tınıç maksatlarda galämnän faydalanu prinśibın bozuın häm global’ strategik totrıqlılıqqa yanaw tudıruın kisätä, dip xäbär itä Pekinda urnaşqan “Global Times”.
Bu reakśiya AQŞ ilbaşı Donald Tramp sişämbe könne yaña raketa saqlanu planın açıqlawınnan soñ buldı. Bu plan 175 milliard dollarğa bäyälänä häm orbital’ totqarlaw mömkinleklären buldıruğa yünältelgän.
Qıtay tışqı êşlär ministrlığı süzçese Mao Ning çärşämbe könne bu sistemanıñ "galämdäge AQŞ suğış mömkinleklären nıq arttıraçağın" belderde.
"Bu sistemanıñ açıq höcümçän maqsatları bar, ul (1967 yılda qabul itelgän) Galäm kileşüendä bilgelängän tınıç maksatlarda galämnän faydalanu prinśipın boza, galämne militarizaśiäläw häm qorallar yarışına kiteräçäk risklarnı arttıra, xalıqara iminlek häm qorallar kontrolenä ziyan kiterä," dide ul jurnalistlar belän oçraşuda.
Mao bu proyektnıñ global’ strategik balansqa yanaw tudıruın da östäde häm: "Bez AQŞnı global’ raketa saqlanu sistemasın yasaw häm urnaştıru êşlärennän baş tartırğa, zur däwlätlär arasında strategik ışanıçnı arttıru öçen konkret adımnar yasarğa häm global strategik totrıqlılıqnı saqlarğa çaqırabız," dip belderde.
'Suverenlıq mäs’äläse'
Ämma Rusiyä Vashingtonnıñ planın AQŞnıñ "suverenlıq mäs’äläse" dip atadı.
Kreml süzçese Dmitriy Peskov Mäskäwdä jurnalistlarğa:"Bu AQŞ öçen suverenlıq mäs’äläse," dip belderde.
"Ägär AQŞ raketa yanawın xis itä ikän, älbättä, alar raketa saqlanu sistemaların êşläp çığara. Monı mömkinlege bulğan barlıq illär êşli," dip añlattı ul.
Süzçe Rusiyäneñ AQŞ belän atom-töş balansına yanaw mäs’äläsen qarawın kire qaqtı.
"Bu proyektnıñ neçkäleklären añlaw kiräk. Älegä bu proyekt turında tulı mäğ’lümat yuq," dide Peskov.
Proyektnıñ bäyäse
“Altın gömbäz” proyektınıñ axırğı bäyäse älegä bilgesez.
"Altın gömbäz” êşçe törkemen citäkläwçe senator Tim Şixi proyekt tulısınça tormışqa aşırılğanda trillionnarça dollarğa töşä aluın belderde.
Senator Angus King AQŞ külämendä "Altın gömbäz" tözüneñ 6.2 trillion dollarğa töşäçägen farazladı.
Kongressnıñ byudjet byurosı galämgä urnaştırılaçaq 1300-2000 iyärçen cihazı bulğan totqarlawçı sistemalarınıñ bäyäse 264 milliardtan 831 milliard dollarğa qadär bula ala dip isäpli, ä alarnı oçırtu (2025 yılğı bäyälär belän) 116 milliardtan 335 milliard dollarğa qadär töşär dip farazlana.
“Altın gömbäz” proyektı Tön’yaq Koreya, Qıtay häm Rusiyädän kiläçäk yanawlarğa qarşı toru öçen zurraq dizayn taläp itä ala, bu isä bäyälärne arttıraçaq.
