Declassifieduk.org säxifäsendä urın alğan ber xäbärgä kürä İzrail bu ay başında fälästinle jurnalist Anas äl-Şärifne ütergäç “Reuters” xäbär agentlığı bu xäbärne mondıy başça belän citkerde: “İzrail “Xamas” liderı buluın äytkän “Al Djazira” jurnalistın üterde.”

Yazmada bu başçanı äl-Şärifneñ monnan alda üzlärenä êşläwenä qaramastan saylawları anıñ 2024 Pulitzer bülägen alğan “Reuters” törkeme äğzase buluı äytelä.

Mondıy ürnäklär internetta reakŝiya cıydı läkin 1851 yılda Londonda qorılğan häm xäzerge waqıtta könenä milliardtan artıq küzätep baruçısı bulğan global xäbär agentlığınıñ qayber xezmätkärläre arasında da borçu tudırdı.

Berdän küp “Reuters” xezmätkäre şirkätneñ möxärrirläre häm citäkçelege arasında kürgän İzrail yaqlı totışı xaqında “Declassified”ka belderü yasadı. Barısı da üç aludan qurqıp isemnären açıqlamadı.

Ber möxärrir 2024 yılnıñ avgustında êştän kitte häm wazıyfadaşlarına cibärgän êlektron xatta bolay dip yazdı: “İzrail – “Xamas” suğışı belän bäyle xäbärlärne küzätep barğanda totışımnıñ şirkät totışına turı kilmäwen anladım.”

Xatta tübändäge yullar urın ala: “Ber xisap östädem. Häm qayber wazıyfadaşlarım belän bergä citäkçelekkä xat cibärdek. Läkin yuğarı citäkçelek almaşındı. Xätta tänqıytlärne aktiv räweştä bastırmawı ixtimalınıñ tübän buluın añlıym.”

“Reuters”tan êlemtä mödire Heather Carpenter “Declassified”ka şirkätneñ bu xatnı almawın yalğan dip citkerde.

Läkin ber “Reuters” çığanağı “Declassified”ka bolay dide: “7 oktäbr höcümennän berniçä atna uzuğa “Reuters”tağı berniçä jurnalist İzrail-Ğazzä suğışı xäbärlärebezneñ obyektiv bulmawın añlap aldı. Moña cawap itep ber törkem jurnalist analizlar yasap, şirkät êçendä kiñ qırlı tikşerü alıp bardı. Tikşerenülär Ğazzä mäs’äläsendä “Reuters”nıñ jurnalistlık añlayışın nığıtu öçen bilgelängän xäbär bülmäsendäge jurnalistlarnı bilgeläw häm ber-bersenä yaqınaytu öçen urtaqlaşılğan açıq xatnıñ nigezen täşkil itte.”

Declassified tarafınnan kürelgän şirkättäge êşçänleklär 2023 yılnıñ 7 oktäbr-14 noyabr könnärendä açıqlanğan “İzrail-Fälästin” êtiketlı 499 xisapnı analizladı.

Analizlarda Ğazzädä 11 meñnän artıq fälästinleneñ üterelüe belderelde, bu da izraille ülüçelär sanınnan yaqınça 10 tapqırğa küp.

Şulay uq “Reuters”nıñ İzrailneñ Ğazzädäge genoŝidı xaqında ni öçen kübräk xäbär yasamawı tikşerelde häm monı xäbär agentlığınıñ Rusiyäneñ Ukrainadağı totışları xaqındağı oxşaş däğwalarğa niçek qarawı belän çağıştırdılar.

“Reuters” citäkçelege şirkättäge êşçänlektän berärtörle kinäşneñ qabul itelep itelmäwe mäs’äläsendäge “Declassified”nıñ sorawlarına cawap birmäde.

“Reuters” global xäbär redakŝiyaseneñ sıyfat häm stil möxärrire Govard Goller “Yaqın Könçığıştağı bäreleş mäs’äläsendä “Reuters” stile” isemle êlektron xat cibärde.

“Reuters” jurnalistlarına genoŝid süzen çikle däräcädä qullanırğa röxsät birä.

“Fälästin” turında bolay dip citkerä: “Borınğı çorlardan 1948 yılğa qadär tarixi Fälästin”.

“Declassified” analizına kürä “Reuters” 21 iyun - 7 avgust könnärendä "İzrail häm Xamas suğışta" bitendä 300 xisapnıñ barı tik 14endä genoŝid süzen qullanğan.

Anıñ urınına suğış, kampaniya, bäreleş, höcüm kebek süzlär qullanıldı.

Genoŝid digändä härwaqıt diyärlek İzrailneñ monı qabul itmäwe citkerelde.

Ğazzä genoŝidı häm qalğan keşelekkä qarata cinayätlär xaqındağı xäbärlärdäge ikelätä standartka şirkät êçendäge persona işarät itkän ide.

Soŝial mediada başça tözätüçe bularaq belenüçe Yaqın Könçığış tarixı belgeçe fännär doktorı Assal Rad “Declassified”ka tübändägelärne citkerde: “Bu – genoŝidnı inqar itü.”

İzrailneñ qanunsız tözelgän bistälären bötenläy taşlap qaldırdılar häm Fälästinneñ cimerelü däräcäsen möhim ülçämdä töşerep qaldırdılar.

Şulay uq Ğazzäneñ 1861 yılğı AQŞ watandaşlar suğışınnan bügengä qadär jurnalistlar öçen iñ küp ülemgä kitergän bäreleş töbäge buluı äytelmi.

Uzğan yılnıñ avgustında BMOnıñ êlekke keşe xoquqların saqlaw advokatı Craig Mokhiber “Mondweiss” säxifäse öçen bolay dip yazdı: “Könbatış media şirkätläreneñ mäydandağı çınbarlıqlarnı häm alarnı yäşerü öçen närsälärneñ başqarıluın belmäwen citkerüenä ber dä ışanıp bulmıy. Hiçşiksez, genoŝidnı yäşerü, fälästinle qorbannarnı sistematik bularaq yuqqa çığarunı häm monı başqaruçı izraillelärne xökemgä tartudan saqlap qalunı sayladılar.”