MAGATÊ: İrannıñ atom-töş qoralı yasawına dälil yuq
Rafaêl Grossi: "Anda nindider ähämiyätle êşçänlek buluı belän bäyle gipoteza tudıraçaq berni kürmibez”.
BMOnıñ Xalıqara atom-töş ênergiyäse agentlığı (MAGATÊ) citäkçese Rafael Grossi İrannıñ atom-töş qoralı êşläp çığarmawın belderde häm anıñ Atom-töş qoralınıñ kiñ taraluın kisätü kileşüe qısalarında qaluın asısıqladı.
Grossi çärşämbe könne Nyu-Yorktağı BMO ştab-fatirında jurnalistlarğa yasağan belderüendä İrannıñ, Nyu-York yäisä Venada üzenä qağılışlı nindi rezolyutsiyä qabul itelsä, näq şulay cawap birüen äytte.
Ul monıñ näticäsendä Tährannıñ "xezmättäşlegen kimetüe" turında äytte häm monıñ öçen ükeneç belderde, şulay uq, bu mäsäläne İran wäkilläre belän qabat-qabat kütärüen assızıqladı.
Grossi Fransiyä, Germaniyä häm Böyekbritaniyäneñ "snapback" mexanizmnıñ aktivlaştırıluına Tährannıñ MAGATÊ belän xezmättäşlekne küzdän kiçerü qararı qabul itep cawap birüen, şulay bulsa da, İran räsmiläreneñ "Atom-töş qoralınıñ kiñ taraluın kisätü kileşüe qısalarında qalu telägen häm ışanıçın" qabatlawların äytte häm monı "aqıllı adım" dip bäyäläde.
Grossi, iyün ayında İzrail häm İran arasında bulğan 12 könlek suğıştan soñ, iminlek säbäpläre arqasında MAGATÊ inspektorların İrannan çığarırğa turı kilüen häm şunnan birle Tähran belän "mönäsäbätlärne yañadan torğızu" öçen tırışuın belderde.
Ul İran tışqı êşlär ministrı Abbas Araqçi häm başqa räsmilär belän "daimi êlemtädä" buluın da östäde.
'Snapback'
“İran atom-töş qoralı êşläp çığaramı?” digän sorawğa Grossi: "Yuq, alar êşlämi häm moñarçı da êşlämäde. Min monı bik açıq itep äytergä telim," dip cawap birde.
Ul MAGATÊnıñ iyün ayındağı xisabına tayanıp, "İran andıy programmağa iyä tügel" dip belderde häm "Bez anda nindider citdi êşçänlek barlıqqa kilüen kürmibez," dip östäde.
28 avgustta Fransiyä, Böyekbritaniyä häm Germaniyä İranğa qarata BMO sanktsiyälären yañadan kertü öçen "snapback" (kire qaytu) mexanizmın aktivlaştıru turında belderde. Bu qarar AQŞnıñ 2018 yılda, İran kileşüne ütämäde dip, Atom-töş kileşüennän beryaqlı räweştä çığuınnan soñ qabul itelde.
İzrail, AQŞ häm berniçä Awrupa ile İran atom-töş qoralı êşläp çığarırğa tırışa dip ğäyepläsä, Tähran üzeneñ atom-töş programmasın tınıç maqsatlar, yäğni energiyä citeşterü häm grajdannar öçen qullanu belän añlata.