Monı keşesez hawa apparatları bulsın, diplomatiya bulsın küp yaqlı strategiya yärdämendä başqardı.
Köç qullanıp qına qalmadı, terrorçılıqnı ürçetüçe şartlarnı da üzgärtte.
Yaqınça 40 yıllıq qan qoyu häm qırıslıqtan soñ Törkiyä, Amerika Quşma Ştatları häm Awrupa Berlege tarafınnan terror oyışması dip tanılğan “PKK” tarqaldı häm qoral taşlawın açıqladı.
Düşämbe könne yasalğan bu belderü belän zamança Törkiyä tarixınıñ iñ qanlı öleşlärennän berse tamamlandı. Bu çorda 10 meñnärçä keşeneñ ğomere özelde, cämğıyät’lär xarap buldı häm milli qurqınıçsızlıqqa yanaw bar ide.
Läkin bu qarar kinät kenä qabul itelmäde. Törkiyäneñ terrorçılıqqa qarşı täwäkkäl köräşläre belän ber rättän ozın häm butalçıq barışnıñ näticäse ide ul. Yaña xärbi doktrina, soñğı texnologiyale saqlanu sistemaları, smart küzläw koordinaśiyase, täwäkkäl diplomatiya häm artta qalğan töbäklärgä kertelgän investiśiyalär bik möhim rol’ uynadı.
Törkiyäneñ “PKK”ğa qarşı ciñüeneñ üzägendä xärbi üzgärtep qoru urın ala. Ütkändä terrorçılıqqa qarşı köräş zur ülçämdä ciröste berlekläre häm nıqlı strategiyalärgä tayanıp başqarıla ide. Läkin 2010 yıllarda bu wazğıyät’ üzgärä başladı. Törkiyä qorallı köçlärendä kiñ qırlı yaña struktura çorı başlandı. Cirle saqlanu sänägäteneñ üseşe belän Törkiyä üz keşesez hawa apparatların, pul’t belän idarä itelüçe xärbi kiräk-yaraqlar, küzätü sistemaların häm êlemtä texnologiyalären citeşterde.
2020 yıllar başında isä “Anka”, “Bayraktar TB2” häm annarı qamilläşkän versiya bularaq “Akıncı” kebek Törkiyädä yasalğan keşesez hawa apparatları ildä häm Ğıyraq çige ar’yağındağı tawlı töbäklärdä “PKK” poziśiyalären raslap, täêsirsez xälgä kiterü öçen qullanıla başlandı. Kön’yaq-könçığıştağı tawlı töbäklärdä xärbi bazalar qorıldı. Êlektän yäşeren räweştä xäräkät itä alğan oyışma saqlanusız, ütä kürenmäle buldı.
Läkin ut qına citärlek bulmadı. Törkiyäneñ Milli küzläw oyışması şul uq waqıtta informaśion suğış alıp baru mömkinlegendä tawışsız ğına inqıylap başqardı. Küzläw yärdämendä xärbi köçlär arasında koordinaśiya urnaştırıldı. Terror oyışmasınıñ lider kadrları häm logistika çeltärläre operaśiyalär näticäsendä taratıldı. “PKK”nıñ güyä imin töbäkläre basıp alındı.
Ber waqıt bäxäsle bulğan çik ar’yağı operaśiyaläre oyışqan häm êffektiv taktikağa äylände.
Strategik izolyaśiya
Şul arada Törkiyä terrorçılıqqa qarşı köräşen diplomatiya ölkäsendä dä alıp bardı. Ayıruça Awrupa häm Yaqın Könçığıştağı xalıqara partnyerlarğa qarağan täwäkkäl basımnar üz cimeşen birä başladı.
“PKK”nıñ çit il başqalalarında irekle ğamälläre, aqça aqlaw häm törle sayäsi yaqlawlar astında finans cıyuı da kimede. Törkiyäneñ artqan geosäyäsi täêsire global’ köçlärneñ Änkara citäkçelegeneñ qurqınıçsızlıq borçularına citdi qarawına säbäpçe buldı.
İqtisadi mönäsäbätlär, ênergetika diplomatiyase häm regional’ partnyerlıklar aradaşçılığı belän Änkara citäkçelege “PKK”nıñ ildäge yärdäm çeltärlären äkrenläp täêsirsez xälgä kiterde.
Kön’yaq-könçığışta sośioiqtisadi investiśiyalär
Läkin barışnıñ asılın xökümät töbäkkä kertkän strategik investiśiyalär üzgärtte. 2010nçı häm 2020nçe yıllarda Törkiyäneñ kön’yaq-könçığışında tiñe kürelmägän qalqınu dulqını küzätelde. Xarap bulğan yullarğa avtoyullar tözelde.
Yıraq awıllarğa sälämätlek saqlaw häm belem birü xezmätläre kürsätelde. Cirle sänägät’lärgä üseş täşwikläre täêmin itelde. Yaña universitetlar açıldı, êlekke buınnarda rizasızlıqtan başqa kiläçäk kürä almağan yäş’lär başqa kiläçäkkä yünälde. Şähär tözeleşe proyektları, êş belän täêmin itü programmaları häm artqan mädäni ireklär Diyarbakır, Mardin häm Şırnak kebek şähärlärneñ sośial tormışın üzgärtte.
Şul uq waqıtta töbäk xalqı, ayıruça yäş’ näsel qırıslıqtan yırağaya başladı. Tağın da yaxşı belem, artqan iqtisadi forsatlar yärdämendä “PKK”nıñ yullaması buş häm täêsirsez bula başladı.
Terror oyışmasınıñ xärbi häm säyäsi uyınçı bulu tırışlığı uñışsızlıqqa duçar qaldı. Qorallı törkeme tarqala başladı, lider kadrları oyışmadan kitte, suğışçılar birelde häm cirle yärdäme yuqqa çıqtı.
Regional’ qıymmätlär dä üzgärde. Süriyädäge zur bäreleşlärneñ azağına yaqınlaşuı häm Ğıyraqtağı totrıqlı tuparlanu qorallı törkemnärneñ xäräkät mäydanın tarayttı.
Törkiyäneñ Ğıyraq belän yaxşırğan mönäsäbätläre “PKK” lager’larına qarşı koordinaśiyale operaśiya öçen nigez äzerläde.
2025tä terror oyışması Törkiyäne qurqıtıp toruçı oyışma buludan tuqtadı.
Törkiyä ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan äle küptän tügel belderü yasap, terror oyışmasınıñ tarqaluın Törkiyäneñ berlek häm täwäkkällelegeneñ kürsätkeçe dip atadı.
“Xärbi ciñü genä tügel bu, şul uq waqıtta xalqıbıznıñ berdämlektä yäşäw iradäseneñ ciñüe bulıp tora,” – dide ul.
Törkiyä strategik täwäkkällek, texnologik üseş häm sośial’ inklyuzivlık yärdämendä tarixınıñ qanlı biten yaptı.
Ber waqıt mömkin bulıp kürenmägän närsä çınbarlıq buldı. “PKK” yuqqa çıqtı. Şulay uq xalıqnıñ distälärçä yıl buyı däwam itkän yaraları betä başlıy.
