Törmädäge lider Marvan Barguti Fälästin mäs'äläse öçen nigä bik ähämiyätle?

Avgust urtasında taralgan ber videoyazmada İzrailneñ êkstremist ministrı Itamar Ben-Gvirnıñ Ganot törmäsendä totıluçı, zäğif kürenüçe Fälästin totkınına yanawı kürsätelde.

Bu video tiz arada taraldı häm 23 yıl törmädä utırgan, şunıñ ber öleşen yalğız kamerada uzdırgan Marvan Barguti isemle fälästin totkınına iğtibarnı yünältte.

66 yäşlek Barguti, törmägä kergänçe, Yordannıñ basıp alınğan Könbatış üzänlegendä “Fatah” xäräkäteneñ xarizmalı liderı bula. Xäzer ul İzrail törmälärendä integüçe yaqınça 10 000 fälästinle totkın arasında.

Barguti, “Xamas” belän kileşü nigezendä, İzrail tarafınnan azat iteläçäk 2000läp Fälästin totkını arasında bulmayaçak.

Barguti İzrail häm Fälästin arasında söyläşengän bik küp äsir almaşu isemlegendä ozaq waqıt östenlek birelgän şäxeslärdän berse ide.

Läkin İzrail anı keşe xoquqları törkemnäreneñ, küp sanda Fälästin oyışmalarınıñ, şul isäptän, “Xamas”nıñ häm xätta qayber İzrail oyışmalarınıñ yıllar buyı möräcäğät itüenä karamastan, irekkä çığarmadı.

Törmädä utırgan waqıtta Barguti küp tapqırlar cäberlängän häm keşeçä bulmagan mönäsäbätkä duçar bulgan, dip xäbär itä törle çığanaqlar.

Barguti “Fatah” xäräkätenä karasa da, “Xamas” anıñ azat itelüen yaqlıy, çönki ul barlıq Fälästin törkemnäre arasında küper bulıp tora.

“Fatah”, iskä töşerik, 1950nçe yıllarda Yasir Arafat citäkçelegendä İzrailgä qarşı berençe Fälästin qarşılıgın başlap cibärgän ide.

2006nçı yılğı saylawlardan soñ, “Xamas” Ğazzä töbägendä idarä itä, ä “Fatah” citäkçelegendäge Fälästin Azatlık Oyışması (PLO) Yordannıñ Könbatış üzänlegendä xakimlek itä.

Pänceşämbe könne İzrail xökümäte wäkile Bargutinıñ axırgı äsir almaşu kileşüenä kertelmäyäçägen açıq itep belderde.

Läkin nigä İzrail bu Fälästin liderın azat itüdän şulkadär qurka?

"The Fall of Israel"( İzrailneñ cimerelüe) kitabınıñ yazuçısı häm tanılğan säyäsi kommentator Dên Steynbok: “Çönki Barguti äle haman da zur säyäsi yoğıntığa iyä,” dip cawap birä.

Fälästindä uzdırılğan axırğı soraştırularğa qarağanda, Barguti Yordannıñ Könbatış üzänlege häm Ğazzädä, başqa “Xamas” liderları häm Fälästin däwlät başlığı Mäxmüt Abbas belän çağıştırğanda, 50 protsenttan artıq tawış cıyıp, iñ populyar Fälästin liderı bulıp tora.

Fälästinle Mandelamı?

Barguti 2002nçe yılda İzrailneñ 5 keşeseneñ ülemenä kitergän höcümnärdä qatnaşuda ğayeplänep törmägä yabılgan ide.

Ul İzrail ğayepläwlären dä, anıñ mäxkämäsen dä qanunlı dip sanamıy. Törle xisaplarğa qarağanda, xökem ğadel tügel ide häm bik küp xalıqara xoquq normaları bozıldı.

“İzrail kabinetı Bargutidan qurka, çönki ul Fälästin xalqın berläşterä ala,” di Steynbok. Anıñ fikeren İzrail tışqı êşlär ministrlıgınıñ êlekke ğomum mödire Alon Liel da yaqlıy.

Barguti, Mandela kebek, törmädä utırıp ta säyäsi aktivlıgın saqlap qala.

Ul törmädä "Fälästin Totkınnarı Dokumentı" kebek initsiativalar başlap cibärgän.

Bu dokument 1967nçe yılda okkupatsiyalängän cirlärdä başqala bularaq Könçığış Qudüs belän bäysez Fälästin däwläte tözüne yaqlıy.

Bargutinıñ törle Fälästin törkemnäre arasında küper buluı anıñ liderlıq säläten kürsätä.

Fälästin säyäsi analitigı Ramzi Barud Bargutinı "fäqät törkemçelek tügel, ä milliyätçelek yünäleşendäge lider" dip atıy.

Barguti azat itelsä, ul Fälästin xalqı öçen yaña milli yünäleş başlap cibärä ala.

Tanılgan Fälästin professorı Sami al Arian Bargutinı "Fälästin bäysezlege öçen zur bäya tülägän patriot" dip atıy.

2017 yılda Barguti, açlıq iğlan itep, Fälästin totkınnarı öçen kübräk xoquqlar aluga ireşkän ide.

“Xamas”nıñ 7 oktyabrdäge höcümenä qadär ul yalğız kamerada totılgan.

Bargutinıñ Fälästin xalqı öçen "genotsidtan - tınıçlıqqa" küper bulu säläte bar, dip sanıy qayber belgeçlär.