İzrailneñ 2023nçe yılnıñ oktyabrendä Ğazzägä qarata genotsid suğışı başlanğannan birle, kim digändä, 98 fälästinle İzrail törmä häm izolyatorlarında wafat buldı, dip belderde ber İzrail keşe xoquqları oyışması.
Bu näticälär düşämbe könne “Keşe xoquqları öçen tabiblar — İzrail” (Physicians for Human Rights–Israel) tarafınnan çığarılğan xisapta bastırıldı. Andağı mäğlümatlarnıñ räsmi cawaplar, meditsina dokumentları, mäyetlärne yaru xisapları, sälamätlek saqlaw xezmätkärläre häm azat itelgän totqınnar belän şahitlärneñ söyläwläre häm başqa keşe xoquqları çığanaqları nigezendä tözelüe belderelä.
Oyışma İzrailneñ totqınnarnıñ ülem säbäplären häm qorbannarnıñ çın sannarın yäşerüen belderde, ülüçelärneñ kübräk bulu mömkinlege turında kisätte.
Alar İzrailne totqınnarnı sistemalı üterü, naçar mönäsäbät häm meditsina yärdäme kürsätmäwgä nigezlängän säyäsät alıp baruda ğayepläde.
Oyışmanıñ Totqınnar häm saq astındağılar bülekçäse proyekt koordinatorı Oneg Ben Dror bu moñarçı kürelmägän sannarnıñ, ğazaplawlar häm meditsina yärdäme kürsätmäw näticäsendäge ülemnär belän bäyle dälillär häm tabıldıqlarnıñ İzrailneñ fälästinlelärne saq astında üterüne maqsat itep quyğan maxsus säyäsät alıp baruın kürsätüen belderä.
Keşe xoquqları oyışması İzrail totqınlığında 98 fälästinle wafat buluın, şular arasında 2023nçe yılnıñ oktyabrennän 2025nçe yılnıñ avgustına qadär 94 dokumentlaştırılğan ülem buluın äytte.
Monnan tış, ağımdağı yılnıñ oktyabr häm noyabr aylarında ğına da tağın 4 ülem oçrağı terkälgän.
Xisapta barı tik İzrail törmälärendä häm totqın üzäklärendä bulğan oçraqlar küzdä totıla, aña saq astına alınuğa atıp üterelgän 7 fälästinle kermi.
Xoquq yaqlaw oyışması ülüçelär arasında 52 Ğazzä totqını buluın da belderde.
Xisap turında İzrailneñ Törmä xezmäte häm armiyädän belderü yasalmadı.
Qatı köç qullanu
İzrailneñ xoquq oyışması xisapnıñ törmä saqçılarını1 küp tapqırlar qabatlanğan räximsez köç qullanuları häm Fälästin totqınnarına qarata citdi meditsina iğtibarsızlığı oçraqların açılawın äytte.
10 mäyetne yaru xisabın tikşergännän soñ, qorbannarnıñ yartısında diyärlek fizik köç qullanu bilgeläre — baş yaralanuları, êçke qanaw häm qabırğa sınu açıqlanğan.
Başqa meditsina xisaplarında çiktän tış naçar tuqlanu, diabet awırularına insulin birelmäwe, yaman şeştän däwalamaw häm tormışqa yanawçı infektsiyä oçraqları dokumentlaştırılgan.
Oyışma älege näticälärneñ soñğı ike yılda İzrailneñ izolyatorlarında açlıq, susızlıq häm ozaq waqıt buyı çiktän tış suıqqa yäki êsselekkä duçar itelü xaqındağı dokumentlar belän turı kilüen bäyan itte.
Xisap İzrail xakimiyäteneñ “ülem säbäplären yäşerü häm ğailälärneñ yaqınnarınıñ nindi şartlarda ülüen açıqlawına kirtä quyu” ısulların da kiñ yaqtırttı.
Fälästin totqınnar cämğiyäte İzraildä totqınlıqta wafat buluçılarnıñ sanı 100dän artıq ikänlegen äytte.
Oyışmanıñ başlığı Abdullah al-Zagari beldergänçä: “Bäyäläwlär törmälärdä wafat bulgan totqınnar sanınıñ 100dän kübräk buluın kürsätä.”
İzrail armiyäse 2023 yılnıñ oktyabrendä Ğazzägä qarşı qatı höcüm başlattı. Näticädä 69 meñnän artıq keşe ülde, alarnıñ kübese xatın-qızlar häm balalar, 170 meñnän artıq keşe yaralandı häm meñlägän keşe saq astına alındı.
Höcümnär 10 oktyabr könendä üz köçenä kergän solıx kileşüe nigezendä tuqtadı.
